Tiroid bezi insanda metabolizmayı kontrol eden en önemli hormon üreten bezlerdendir. Tiroid bezi tarafından üretilen hormonlar, gebeliğin olağan seyri ve gerek embriyo gerekse fetal gelişim için gerekli hormonlardır. Özellikle gebeliğin ilk yarısında embriyonik ve fetal gelişim annenin tiroid bezi tarafından üretilen hormonlara bağlıdır. Tiroid bezinin annede az çalışması, düşük, erken doğum, intrauterin büyüme kısıtlılığı, gebelik hipertansiyonu ve yenidoğanda mental fonksiyonların olumsuz etkilenmesine neden olur. Anne karnındaki bebeğinizin tiroid bezi 12. gebelik haftasında gelişimini tamamlayıp 20.gebelik haftasında tiroid hormonu üretmeye başlar. Tiroid hormonları fetusta özellikle merkezi sinir sistemi gelişimi için önemli hormonlardır. Gebelik sırasında artan tiroid hormon ihtiyacı nedeni ile hem sağlıklı bir tiroid bezi olmalı hem de yeterli iyot alınmalıdır. Ülkemizde kadınlarda sigara içme oranı % 22 olup sigara dumanındaki siyanit, nitrat, perklorat gibi maddeler düşük iyot düzeyleri varlığında tiroid fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Gebelikte iyot ihtiyacı tuz kısıtlaması yapılmayan gebelerde 100-150 mcg, kısıtlaması yapılan gebelerde 250 mcg arasında değişmektedir.
Gebelikte Tiroid Hastalıklarının Sıklığı Nedir ?
Klinik bulgu veren hipotiroidizm (Tiroid bezinin az çalışması) % 0,4; bulgu vermeyen hipotiroidizm ise % 3 izlenir. Benzer şekilde klinik bulgu verecek şekilde fazla çalışması (Hipertiroidi) % 0,2 iken bulgu vermeyen hipertiroidi % 2,5 oranında izlenir. Bu da toplumda gebelik sırasında tiroid fonksiyon bozukluklarının neredeyse % 6 gibi bir oranda izlendiğini göstermektedir.
Gebelikte Tiroid Hastalıkları için Ne Zaman Tarama Yapalım ?
Gebe kalmayı planlayan tüm kadınlara gebelikten önce ve ilk gebelik muayenesinde kanda tiroid fonksiyon testleri ile tiroid bezinin yeterli çalışıp çalışmadığı değerlendirilmelidir.
Tiroid Bezinin Az Çalışmasının (Hipotiroidi) Gebelik Üzerine Etkileri Nedir ? Tiroid bezinin az çalıştığı yani hormon ürettiği durumlarda gebelik kaybı, erken doğum, düşük doğum ağırlığı önümüze çıkan problemlerdir. Özellikle gebeliğin ilk yarısında fetal merkezi sinir sisteminin gelişimi anneden fetusa geçen tiroid hormonlarına bağlı olduğu için özellikle tiroid bezinin az çalıştığı durumlarda, okul başarısının daha düşük olduğu ve IQ skorunun tiroid fonksiyonları normal olan annelerin çocuklarına göre daha düşük olduğu bildirilmiştir. Bunların dışında gebeliğin tetiklediği hipertansiyon ve plasentanın erken ayrılması gibi problemlerle daha sık karşılaşılır.
Tiroid Bezi Eğer Fazla Hormon Üretirse (Hipertiroidi) Hangi Gebelik Komplikasyonları ile Karşılaşılır ?
Tiroid bezi yüksek miktarda tiroid hormonları ürettiğinde, annede kalp yetmezliği, gebelik hipertansiyonu, plasentanın erken ayrılması, erken doğum, fetal guatr, intrauterin büyüme kısıtlılığı, ölü doğum, gebelik haftasına göre küçük doğan yeni doğanlarla karşılaşılmaktadır. Özellikle annede üretilen oto antikorlara bağlı ortaya çıkan Graves hastalığında plasentadan geçen antikorlar, fetal tiroid bezine bağlanabilirler.
Gebelikte Hipotiroidi ve Hipertiroidi de Ne Yapalım ?
Klinik olarak bulgu veren hipotiroidi ve hipertiroidi ile klinik bulgu vermeyen ancak tiroid hormonlarının normal olduğu ancak TSH hormonunun yükseldiği durumlarda doktorunuz sizi tedaviniz için bir iç hastalıkları veya tercihan endokrinoloji uzmanına yönlendirecektir. Tiroid bezinin az çalıştığı durumda doktorunuz tarafından önerilecek ilaçların anne karnındaki bebeğe olumsuz bir etkisi yoktur. İlaçların anne karnındaki embriyo ve fetusun sağlığına olası etkileri hakkında aileler bilgilendirilmelidir. Özellikle tiroid bezinin fazla çalıştığı durumlarda tanı konan gebelik haftasına göre uygun ilaç seçilebilir. Özellikle annede otoantikor varlığında bu antikorların plasentadan geçerek gelişmekte olan fetal tiroid dokusuna hasar vererek, fetal hipo veya hipertiroidiye sebep olabileceği akılda tutulmalıdır. Böyle bir durumda gebelik takibinin fetal sağlık ve iyilik halini de göz önüne alarak bir perinatolog ile beraber yürütülmesi doğrudur.
Kaynaklar
Gebelikte Tiroid Hastalıklarının Tanı ve Yönetim Kılavuzu. Hazırlayan: Prof. Dr. Namık Demir. Türkiye Maternal ve Fetal Tıp-Perinatoloji Derneği Yayınları, 2017
Gebelik ve Tiroid Hastalıkları. Tiroid Hastalıkları Tanı ve Tedavi Kılavuzu. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Derneği, 2020
Comments