Anne Vücudunda Ortaya Çıkan Değişiklikler
Gebelik aynı zamanda anne veya anne adayının vücudunda biri dizi değişikliğe neden olur. Bunların bir bölümü yapısal diğer bölümü işlevsel değişikliklerdir. Bu değişikliklerin amacı gebeliğin getirdiği fiziksel ve işlevsel yükü karşılamak, doğum ve emzirme dönemi için hazırlıktır. Gebelik sırasında salgılanan hormonların ve büyüyen fetusun etkisiyle rahmin boyu gebelik sonunda 30 cm’ye, ağırlığı 1000 grama kadar ulaşır. Doğumla beraber hızla küçülerek 3 ay sonra 90 gram ağırlığa düşer. Rahim ağzının kanlanması gebelik boyunca artar ve yumuşar, kanal hormonların etkisiyle gebelik süresince salgılanan sümüksü tıkaçla (nişan) dolar. Bu tıkaç, rahmi ve bebeği dış ortamdan korumaya yardımcı olur. Gebelik sırasında yumurtlama olmaz. Yumurtalıklar gebeliğin devamı için gerekli olan östrojen ve progesteron hormonu salgılamaya devam eder. Gebelikte vajinada damarlanma dolayısıyla kanlanma artar. Vajinal akıntı koyu ve beyaz-sarı renktedir. Akıntı miktarı artmıştır. Dış üreme organlarında damarlanma artar hatta bazen varisler izlenebilir. Hormonların etkisi ile meme başı, genital bölge, koltuk altları koyu bir renk alır. Ayrıca karın ön duvarında orta hat boyunca uzanan deri rengine göre daha koyu renkli bir çizgi (Linea nigra izlenebilir. Ayrıca, yüzde gebelik maskesi dediğimiz koyu renkli değişiklikler görülebilir. Avuç içinde izlenen kızarıklık deride kılcal damarlarda artış östrojen hormonunun artışına bağlıdır, gebeliği takiben bu değişikler kaybolur.
Anne adayının organ ve sistemlerine sırasıyla baktığımızda;
Boşaltım Sistemi: Böbreklere giden kan akımı arttığı için idrar miktarı artar. Büyüyen rahmin idrar kesesine yaptığı bası nedeniyle sık idrara çıkma gözlenir. Hormonların etkisi ile düz kaslar gevşeyerek idrar kesesinde(mesane) göllenmeye yol açar, ayrıca mesanede miksiyon (idrar yapma) sonrası kalan idrar varlığı nedeniyle idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlık artar.
Sindirim Sistemi: Gebelikte hormonların etkisi ile düz kaslarda gevşeme ve hareket azlığı görülür. Büyüyen rahmin yaptığı baskı nedeni ile mide ve barsak hareketleri yavaşlar. Bu nedenle mide yanması, şişkinlik, kabızlık şikâyetleri gebelikte artar. Özellikle şişkinlik ve kabızlık şikayetleri gebeliğin erken dönemlerinde başlayabilir. Ağızda tükürük salgısı artar. Diş etlerinde de kanama görülür. İyi bir ağız bakımı, gebelikte önemlidir. Gebelerde karşılaşılan bir diğer sorun mide reflüsüdür. Gebeliğin son 3 ayında bu şikayetler daha da şiddetlenebilir. Genellikle yemeği takiben hemen uzanmamak, yatmadan kısa süre önce yemek yeme alışkanlığından vazgeçmek, reflüyü tetikleyen yiyeceklerden kaçınmak ilk aşamada yapılması gereken eylemlerdir.
Kas-İskelet Sistemi: Hormonların etkisiyle kas-iskelet sisteminde gevşeme ve yumuşama görülür. Büyüyen karının ağırlık merkezini değiştirmesi nedeniyle, gebe kadında dengeyi sağlayabilmek için bel ve omuzlar arkaya doğru bükülür. Bu da bel eklemindeki yükü arttırır. Bel ağrılarına neden olabilir.
Kalp- Damar Sistemi: Kalbin yükü gebelikte artar. Kalp daha fazla kan pompalar. Atım sayısı artmıştır.
İleri gebelik haftalarında anne sırt üstü yattığı zaman büyüyen karnın, rahmin arkasında bulunan büyük toplardamara yaptığı bası nedeniyle toplardamar akımında engellenme olabilir. Annenin ve bebeğin dolaşımının bozulma riski ortaya çıkabilir. Bu nedenle anne uyurken yan yatmalıdır. Ancak kısa sürelerle sırt üstü yatılabilir. Ayrıca toplardamarlardan kalbe dönüşün bozulması nedeniyle bacaklarda varisler ortaya çıkabilir. Bu nedenle gebeler uzun süre gerek oturmaktan gerekse hareketsiz kalmaktan kaçınmalıdırlar.
Solunum Sistemi: Burun etlerinde ödem sonucu burun tıkanıklığı ve ağızdan nefes alma gebelerin sık ifade ettikleri şikayetlerdir. Yine ilerleyen gebelikle hava açlığı hissi ile karşılaşılabilir. Bu iki şikayette gebelikle beraber solunum sistemi ve kan gazlarındaki değişikliğin bir sonucudur.
Gebelikte Kilo Alımı:Anne adaylarının tüm hamilelik süreci boyunca en çok üzerinde durdukları konu kilo alımıdır. Gebelik öncesi vücut ağırlığı veya vücut kitle indeksi (VKİ) ortalama kilo artışını hesaplama yararlıdır. Anne adayı gebelik başlangıcında zayıfsa (VKİ=20’ nin altında ise) gebelik boyunca ortalama 12-16 kg, normalse (VKİ=20-24,) 11-14 kg, fazla kilolu (VKİ=25-29,9) ise 7-11 kg, Obez (VKİ=30 ve üzeri) ise 5-9 kilo almalıdır. Belirlenen sınırlar dışında kilo almak her zaman sağlıklı bir fetal gelişimin garantisi olmayacağı gibi beklenenden az kilo artışı da özellikle bebekte düşük doğum ağırlığına yol açabilir.