Anne karnındaki bir bebeğin an- be an gelişimi anne ve baba adaylarının en merak ettiği konuların başında geliyor. Doğumuna kadar boyunun ve kilosunun nasıl seyir gösterdiği, bu gelişimin ve değişikliklerin anne adayını nasıl etkilediği, bebeğin ilk oluşan organları, cinsiyeti hatta hangi ay tekmelemeye başladığı!
Ailenize yeni bir üyenin katılacağını öğrendiğiniz andan itibaren, ilerleyen gebelik haftaları boyunca anne karnındaki bebek hızlı bir büyüme gösterecek, organ ve organların meydana getirdiği sistemler gelişerek bir bölümü anne karnında işlev göstermeye başlayacaktır. Gebelik her biri 14 haftadan oluşan 3 döneme ayrılır ve her dönem trimester olarak adlandırılır. Gebeliğin ilk 10 haftası gelecekte organlara ve sistemlere farklılaşan dokuların oluştuğu dönemdir. Bu yüzden gelişen embriyo ilaç, radyasyon, kimyasal maddeler ve enfeksiyon ajanlarına karşı bu dönemde çok duyarlıdır. 10. haftadan sonra ise embriyo ‘fetus’ adını alır. Fetal cinsiyet sperm ile ovumun birleşmesi sırasında belirlenir. Gebeliğin yerleşiminden önce (İmplantasyon) gebeliklerin yüzde 45'i yerleşimden sonra ise yüzde 30'u kaybedilir.
Önce kalp ve merkezi sinir sistemi gelişiyor;
Anne rahmine yerleşme sürecinde olan embriyonun büyümeye devam etmesi ve varlığını devam ettirebilmesi için kendine ait bir dolaşım sistemi oluşturarak anne dolaşımı ile entegre olması gereklidir. Embriyonun bir bölümü plasentayı oluşturan hücrelere farklılaşırken kalan kısmı organ ve sistemleri oluşturacak embriyonal diske farklılaşır.
*Embriyoda dolaşım 17. günde oluşmaya başlar. Fetal kalp ise 4. haftadan sonra çalışmaya başlar. Aynı zamanda embriyo ve plasenta arasında dolaşımsal bağlantı kurulur.
* 6-7. haftada en erken sinir uçları omurilikte gelişir, ayrıca iç üreme organları ile beraber böbrekler başta olmak üzere boşaltım sisteminin de oluşum süreci başlar. Aynı dönemde kalbin gelişimi tamamlanır. Üst dudak gelişimi ve kulak çıkıntıları oluşur.
* Embriyo 8 hafta gibi koordine olmayan hareketlere başlar, yeterince uzun izlenirse sıçrama, kol ve bacak hareketleri gözlenebilir.
*10 haftaya kadar olan periyotta önce kol ve bacak çıkıntıları ortaya çıkar sonra el ve ayak parmakları oluşur. Beyin kesecikleri gelişip ön, orta ve arka beyin gelişimi başlar. Onuncu haftadan sonra artık anne karnındaki bebek ‘fetus’ olarak adlandırılır. Baş-popo uzaklığı 45 mm ve üzerine ulaştığında karın ön duvarındaki geçici fıtık kaybolur ve ince bağırsaklar karın içine döner. Özellikle nukal (Ense, boyun) saydamlık ölçülürken 11-14 hafta arasında fetusun *belirgin sıçrama hareketleri yaptığı izlenir.
On ikinci gebelik haftasında uterus (Rahim) karın içinde yukarı doğru her hafta 1 cm yükselmeye başlar. 10. haftada başlayan kemiklerde kalsiyum birikimi hız kazanır. Deri ve tırnak gelişimi başlar. El ve ayak parmakları ayırt edilebilir. Kendiliğinden fetal hareketler başlar.
Bebeğimin cinsiyeti ne olacak?
Dış üreme organları kadın veya erkek yönünde farklılaşmaya başlar. Anne adayı bebeğinin cinsiyetini uygun koşullar varlığında 14. haftadan itibaren öğrenebilir. Ancak muayene ve ultrason değerlendirmesi sırasında fetusun pozisyonu, yatış şekli, bacaklarının kapalı olmasına bağlı olarak dış üreme organlarının görülmesi zor olabilir. Böyle bir durumda 16. haftada muayenenin tekrarlanması yoluyla bebeğin cinsiyeti hakkında bilgi verilebilir. Bir bebeğin cinsiyetinin belirlenmesinin tek ultrasonografi ölçütü dış genital organların görünümüdür. Kemik yapısı, büyüklük, kalp hızı gibi bulgular cinsiyet belirlemede kullanılmaz.
Böbrekler 12. haftada idrar üretmeye başlar.
İlk hareketler ne zaman hissedilir ?
Anne adayı ilk gebeliklerde yaklaşık 19-21. haftalar arasında hareketleri hissedebilir. Ancak ilk hissedilen hareketler dokunma, çarpma şeklindedir. Zamanla hissedilen hareketler, daha koordine ayakların bulunduğu bölgede ve sert hareketlerdir. Genelde baba adayları gebeliğin 22-24. haftaları arasında dışarıdan hareketleri hissedebilirler. Anne tarafından hareketlerin hissedilmesini etkileyen faktörler, anne adayının vücut ağırlığı, plasentanın yerleşim yeri, amniyon sıvısı ve fetusun anne rahmindeki konumudur. Annenin doğum sayısı arttıkça hareketleri 1-2 hafta daha erken hissedebilir. Ancak kimi anne adayı 14 hafta gibi erken dönemde bebek hareketlerini hissettiklerini ifade etseler de bu olası değildir. Çünkü bu dönemde fetus yaklaşık 90-100 g arasında bir ağırlığa sahiptir. Özellikle zayıf anne adayları bu dönemde ana atardamar atımlarını ritmik hareketler şeklinde hissedebilirler ve bu atımlar bebek hareketleri şeklinde algılanabilir.
*Deri, keratin adı verilen su geçirmez protein ile kaplanmaya başlar ayrıca saçlı deri, kıl kökleri, ciltteki ter ve yağ bezleri oluşmaya başlar. Lanugo adlı ince uzun koyu renkli tüyler vücudu örtmeye başlar. Fetus 20. haftada günün yüzde 10-30'unu hareket ederek geçirir.
İşitmenin başlamasından kaş ve kirpik oluşumuna;
22. haftada sonra işitme başlayacaktır. Yirmi dördüncü gebelik haftasında fetus 630 g ağırlığındadır. Cilt altında yağ depolanmaya başlar. Kaşlar ve kirpikler büyümeye başlar. *Yirmi altıncı haftada deride ağrı reseptörleri ortaya çıkar. Dolayısıyla fetus ağrılı uyaranlara yüzünü buruşturarak tepki verebilir. *Beyin korteksinin gelişimi 20-22. gebelik haftalarında başlar. Yirminci haftada fetal beyin düzgün yüzeyli ve pürüzsüzdür. Beyin kıvrımlı görüntüsünü 22. haftadan sonra kazanmaya başlar ve 2 yaşına kadar devam eder. Beyin gelişimi en son olan ve hatta doğumdan sonra da devam eden organdır.
*Yutma hareketi 12. hafta da başlar. Gebeliğin son dönemlerinde fetus günde 200-760 ml amniyon sıvısı yutar. Gebeliğin 16. haftasından sonra mide ortalama saatte bir düzenli olarak dolar ve boşalır. Pankreas ve tiroit bezinden 12. haftadan itibaren hormonlar salınmaya başlar.
*Solunum hareketleri 16.haftada, emme hareketleri ise 24. haftadan sonra başlar.
*Duyusal işlevler ise gebeliğin 2. yarısında başlar; fetus sesleri 23-24. haftada duymaya başlar, özellikle yüksek şiddette olan endüstriyel sesler, konser ve sinema salonundaki seslere hareket ederek tepki verir. Yirmi sekizinci haftada izole göz kırpmalar artar.
Işık algısı 28. haftadan sonra ortaya çıkar. Görme keskinliği doğumda bile azdır. Renk ayrımı ise doğumdan sonra ortaya çıkar.
*Emme refleksi 32. haftada ortaya çıkmaya başlar. Solunum hareketlerinin başlaması sonucunda doğuma 6-8 hafta kala fetus hıçkırmaya başlar ve anne tarafından da hissedilir.
Amniyon Sıvısı ve Kesesinin İşlevi Nedir ?
Bebek içi sıvı dolu bir kese içinde büyür. Bu kese ve içindeki sıvı bebeği çarpmalardan korur, vücut sıcaklığını sabit tutar, bebeğin kolayca hareket edebileceği ortam sağlar, doğum sürecinde basınç yaratarak itici güç oluşturur. On altıncı gebelik haftasından itibaren amniyon sıvısının %90'lık bir bölümünü, fetusun idrarı oluşturur. Gebeliğin 34-36. haftasından itibaren amniyon sıvısında azalma başlar. Gerek sıvı miktarındaki artış gerekse azalma fetus ile ilgili bazı önemli sorunların habercisi olabilir. Bu nedenle bu probleme yol açan fetus veya plasentadaki sorunun araştırılması gereklidir.
Fetus Nasıl Beslenir ?
Plasenta anne dolaşımı ile fetal dolaşım arasında aracılık yaparak anneden oksijen, glukoz, aminoasit, yağ asiti, eser elementler, bazı vitaminler ve antikorların kontrollü bir şekilde geçişini sağlarken, fetustan da karbondioksit ve diğer atık maddelerin anne kanına geçmesini sağlar. Anne ve bebeğin dolaşımı hiç bir zaman karışmaz. Bu özelliği ile insan plasentası diğer tüm canlıların plasentasından ayrılır. Plasenta gebeliğin 18. haftasında fetus ile aynı ağırlıktadır. Ondan sonra ise fetus hızla büyüyecek, plasenta fetus ağırlığının altıda biri kadar bir ağırlığa sahip olacaktır.
Fetal Büyüme
Onuncu haftada fetal periyodun başlangıcında fetus 14 gram iken 40. haftada doğumun gerçekleştiğini kabul edersek, doğumda yaklaşık 3500 gramdır. Bu da geçen yaklaşık 30 haftalık sürede 250 kat büyüdüğünü bize gösterir. Fetal ağırlık artışının büyük bölümü son trimesterde gerçekleşir (28 haftadan sonra). Yaklaşık bir rakam verilecek olursa 18. haftada 250 g, 22-23. gebelik haftası arasında 500 g, 27. haftada 1000 g 30. gebelik haftasında 1500 g, 32-33. gebelik haftasında ise 2000 g’ ulaşır. 36. gebelik haftasından itibaren günlük ağırlık artışı yavaşlamakla beraber bebeğiniz doğduğu güne kadar devam eder. Fetal büyüme, sizin beslenmenizin içeriği kadar, genetik faktörler, annenin eğer varsa eşlik eden sağlık problemleri ve en önemlisi plasenta ve plasentaya ulaşan anne kan akışı tarafından de belirlenir.
Comentarios