Önemli Not: Bu yazının amacı gebelikte deride ortaya çıkabilen çatlaklar/çizgiler hakkında genel bilgi vermek, önlenmesi veya tedavisinde kullanılabilen seçenekler hakkında genel bilgi vermektir.
Burada ismi geçen çatlakların önlenmesinde kullanılan lokal uygulanan bitki ekstreleri ve tedavide kullanılan yöntemlere bağlı deri reaksiyonları kişiler arasında farklılık gösterebileceğinden doktor önerisi olmaksızın kullanılmamalıdır.
Gebelik çizgileri veya çatlakları, gebelerin % 55-90’ ının karşılaştığı yaygın bir deri sorunudur. Estetik olarak yarattığı hoşnutsuzluklar kadar yaşam kalitesini de bozan bir deri değişikliğidir. Tarih boyunca anne adayları ve gebelik planlayan kadınlar için sıkıntı kaynağı olan bu deri değişiklikleri M.Ö. 16. yüzyılda bazı yazılı kaynaklarda kadınların bu problemle karşılaşmaktansa düşük yapmaya teşebbüs ettikleri yer almaktadır.
Gebelik çatlakları veya çizgilerinin ortaya çıktığı gebelerin % 90’ının ilk gebeliğidir. Genelde 2. trimesterin ortası hatta 3. trimesterda karın, meme cildi, kalçalar ve uyluk bölgesinde pembe-kırmızı bandlar şeklinde ortaya çıkar. Gebelerin üçte ikisinde karında, üçte birinde memede % 40’ında ise uyluk ve kalça bölgesinde izlenir. Bu çizgiler doğumdan sonra derinin kuvvet çizgilerine paralel, beyaz, ince buruşuk çizgilere dönüşür. Deride ortaya çıkan bu değişikliklere kaşıntı, yanma gibi şikayetler eşlik edebilir.
Aile hikayesi, genç anne yaşı, ilk gebelik, gebelik öncesi vücut ağırlığı ve gebelikteki kilo alım şekli, başlıca risk faktörleridir.Bunların dışında gebelik çatlak/çizgilerinin oluşumu ile vitamin C eksikliği, yetersiz sıvı alımı arasında ilişki bildiren çalışmalar da bulunmaktadır.
Gebelik çizgi ve çatlaklarının önlenmesinde nemlendirici olarak birçok kozmetik ürün farklı şekillerde (Yağ, krem, jel) kullanılmaktadır. Çoğunlukla bunlar vücutta olası çatlak ortaya çıkabilecek bölgelere 2. trimesterin başından itibaren günlük düzenli olarak genelde de masaj yaparak uygulanmaktadır. Bunun dışında Centella Asiatica (Gotu Kola Bitkisi) ekstresi içeren ürünlerin gebelik çatlaklarının oluşumunu yavaşlattığı, şiddetini azalttığı bildirilmiştir. Aloa vera içeren ürünler, bu deri değişikliklerine bağlı kaşıntı ve hassasiyeti azaltabilir.
Ortaya çıkan çatlak/çizgilerin doğum sonrasında tedavisi için retinoik asit türevleri ve lokal lazer uygulamaları, deride mikrotravma yaratarak kollajen ve elastik lif yapımını uyaran lokal tedavi seçenekleri vardır. Ancak bu tedavilerin dermatoloji uzmanı önerisi ve gözetimi altında yapılması gereklidir.
Kaynaklar
Maternal Physiology (Chapter 4) in Williams Obstetrics.Cunningham FG, Leveno KJ, Dashe JS, Hoffman BL, Spong CY, Casey BM (ed). 26th Edition McGraw Hill.2022 pg 51-79.
Farahnik B, Park K, Kroumpouzos G, Murase J. Striae gravidarum:Risk factors, prevention, and management. International Journal of Women’s Dermatology. 2017; 3: 77-85