Gebelikte Hipertansiyon Neden Önemli?
Gebeliklerin ortalama % 5'ine (% 2-8’de) kan basıncı yüksekliği (Hipertansiyon) tansiyon eşlik eder. Hipertansiyon yol açtığı anne sağlık sorunları, sebep olduğu erken doğum ve prematüriteye bağlı yeni doğan problemleri nedeni ile önemli sağlık sonuçlarına neden olur. Dünya sağlık örgütüne (WHO) göre gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon ve bunun yolaçtığı sorunlar, dünya ölçeğinde gebelik ve doğuma bağlı anne ölümlerinin en sık 2 nedeninden biridir. Aynı zamanda hipertansif problemler, doktor kararı ile (İatrojenik) erken doğum ve yenidoğanda erken doğuma bağlı ortaya çıkan sorunların, annede ortaya çıkan önemli sağlık problemlerinin (akciğer, karaciğer, böbrek, merkezi sinir sistemi) önemli bir nedenidir.
Gebelikte Tansiyon Yüksekliği için Risk Faktörleri Nelerdir ?
İlk gebelikler, çoğul gebelikler, aile öyküsü, gebelik öncesinde var olan karaciğer, böbrek problemleri, organ nakli hastaları, bağ doku hastalığı olan anne adayları, gebelik öncesi var olan şeker hastalığı, obezite, adölesan gebelikler ve 40 yaş üzeri gebelikler, antifosfolipit antikor sendromu, daha önceki gebeliğinde preeklampsi (Gebelik hipertansiyonunun bir türü risk 7,2 kat artar) ve üremeye yardımcı yöntemler(tüp bebek) ile elde edilen gebelikler, gebelikte kan basıncı yüksekliği (Hipertansiyon) için risk faktörleridir.
Gebelik Hipertansiyonu Önlenebilir mi?
Evet önlenebilir. Riskli gebeler ilk muayenede sorulacak basit bazı sorular ile belirlenebilir. Gebeliğin ilk trimesteri sonunda (11-14. haftalar) arasında yapılan perinatoloji muayenelerinin sadece amacı Down sendromu taraması olmayıp aynı zamanda annenin gebelik için olası risklerini belirlemektir (Tıbbi öykü, ultrasonografi ve Doppler değerlendirmeleri ve kan testleri ile). Kan basıncı (Tansiyon) ve kilo takibi, basit ama her muayenede yapılması gereken takip yapan hekim için uyarıcı olabilecek işlemlerdir. Ayrıca son zamanlarda PlGF, s-flt-1 ve PAPP-A gibi bazı kan değerlerini de kullanarak risk analizlerinin yapılması mümkündür. Bu risk hesap yöntemleri ile amacımız özellikle 34 haftadan daha erken başlayan kan basıncındaki yükselmelerin ön görülmesidir. 34 haftadan erken başlayan kan basınç yükseklikleri gerek anne gerek fetus üzerinde risklerin en yüksek olduğu gruptur.
Gebelikte Hipertansiyonu Nasıl Saptayabiliriz ?
Gebelik sırasında uygun koşullarda, doğru teknik (Oturur konumda, aynı kolda ve uygun genişlikteki manşon) ile 6 saat ara ile yapılan en az 2 ölçümde kan basıncının 140/90 mmHg üzerinde olması durumunda gebelik hipertansiyonu tanısı konur. Uygun koşullar olarak adlandırdığımız ölçüm koşulları şunlardır: En az yarım saat dinlenmiş, oturur konumda yapılan, yemek üzeri veya uykudan hemen uyandıktan sonra, egzersiz sonrası olmayan ölçümlerdir. Gebelikte kan basıncı (tansiyon) yüksekliği çoğunlukla 20. gebelik haftasından sonra karşımıza çıkar. Öte yandan, çoğul gebelikler ve mol gebeliklerinde (trofoblastik hastalıklarda) daha erken ortaya çıkabilir. Gebelikte kan basıncı yükseklikleri ilk kez ortaya çıkanlar ve daha önce var olan ve gebelikte devam edenler şeklinde 2 ana gruba ayrılabilirler, bazen her 2 grubun ortak özelliklerini taşıyan olgular da olabilir.
Pre-eklampsi Nedir?
Gebelikte ilk kez ortaya çıkan kan basıncı yüksekliğine idrarla protein atılımının veya organ tutulumu (Böbrek, akciğer, kalp, karaciğer) eklenmesi durumuna verilen addır. Eğer preeklampsi tablosuna epilepsi nöbetleri ekleniyorsa buna eklampsi adı verilir.
Preeklampsi Nasıl Ortaya Çıkar ?
Preeklampsi, plasenta (Bebeğin eşi) gelişimi sırasında ortaya çıkar, plasentaya komşu anne damarlarında gebelik sırasında ortaya çıkması gereken yapısal değişimin gerçekleşmemesi sonucu ortaya çıkar. Bu sırada açığa çıkan bazı moleküller hem yeni damar oluşumunu engeller hem de damarlar duvarının hasar görmesine neden olur.
Gebelikte Ortaya Çıkan Hipertansiyon Önlenebilir mi?
Risk gruplarında olan, 11-14 hafta muayenesinde Doppler ultrasonografide anne damarlarında kan akımı direnci ile karşılaşan anne adaylarında başvurulabilecek önleyici ilaç tedavileri olup konu hakkında doktorunuz gereken yönlendirme ve tedavileri planlayacaktır. Buna ek olarak vücut kitle indeksi yüksek anne adaylarının gebelik öncesinde kilo vermesi, yeterli kalsiyum alımı, sedanter bir hayat tarzından uzak durmak, hipertansiyon riskini arttıran sistemik hastalıkların kontrolü veya tedavisi preeklampsi riskini azaltacaktır.
William's Obstetrics, McGraw Hill, 26th Edition, 2022